Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi, çalışan ve emekli sayıları arasındaki dengenin bozulmasına işaret ediyor. Sigortalı çalışan sayısındaki artışa rağmen, aktif çalışanların emeklilere oranı düşmeye devam ediyor. Bu gelişmeler, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği konusunda endişeleri artırıyor.
58 İLDE ORAN OLUMSUZ YÖNDE DEĞİŞTİ
Türkiye'de sigortalı çalışanların sayısı yükselmeye devam ederken, aktif/pasif oranı düşüş göstermeye başladı. Yılın başına kıyasla, 58 ilde bu oran olumsuz yönde değişim gösterdi. Aktif/pasif dengesi, maaş alanların ve çalışanların "dosya sayısı"na göre hesaplanıyor.
EMEKLİ BAŞINA DÜŞEN KİŞİ SAYISINDA ORAN DÜŞTÜ
Bir dosya üzerinden eş ve çocuk gibi birden fazla kişi maaş alabildiği için iki ayrı veri açıklanıyor. SGK'nın verilerine göre, yıllara göre aktif/pasif dengesi, haziran ayı itibarıyla 1,63'e kadar geriledi. Yıl başında bu oran 1,6 seviyesindeydi. Dosya sayısına ek olarak kişi bazında da benzer bir durum söz konusu. 2023 yılı sonunda, her 1 emekli ya da maaş alan kişiye karşılık 1,58 çalışan bulunurken, haziran sonunda bu oran 1,55'e düştü.
Ekonomim'den Mehmet Kaya'nın haberine göre, yıllara göre bakıldığında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerinde 2009-2017 arasında 2 yıllık kısmi bir düşüşe rağmen aktif/pasif oranında iyileşme görülmüş hatta, 2022 yılında 1 emekliye karşılık 2,1 çalışana ulaşılmıştı. 2023 ve 2024’te ise Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesiyle emekli sayısı daha hızlı arttı ve denge tekrar 1,63’e geriledi. EYT önce ile kıyaslandığında aktif/pasif dengesinde 0,5 puanlık düşüşe ulaşılıyor.
"ÇOZ SAYIDA KİŞİNİN YIĞILMASINA NEDEN OLDU"
Öte yandan yüksek enflasyon nedeniyle bu yıl emekli olacaklara 2025’te emekli olacaklara kıyasla daha yüksek aylık bağlanacak olması da çok sayıda kişinin yığılmasına neden oldu. Hükümet kanadından aylık bağlama oranlarında geçici bir iyileştirme yapılabileceğine dair mesajlar gelse de taahhüt nitelikli bir söz henüz verilmedi. Çalışan kişi sayısına, emekli aylığı alanların oranlanması, sosyal güvenlik sisteminin gelecek sağlığı açısından önemli göstergelerden biri. Genel olarak 1 emekliye karşılık 2 çalışanın üzerinde olunması riskin az olduğunu gösteriyor. Gelecek perspektifi ise nüfusun yaş piramidine göre yapılıyor. Türkiye'de son dönemde genç nüfusu oranında durağanlık başladı. 2030’lu yıllardan itibaren genç nüfus avantajı ortadan kalkacak. Her ne kadar uzmanlar emeklilik yaşının ilerletilerek sorunun çözülebileceğini belirtse de 2008’de yapılan düzenleme ile uzun süre çalışmanın avantajının ortadan kalkması, çalışanların ivedilikle emekli olmak istemesinde etken oluyor.
Aktif/pasif dengesindeki bozulmanın gelecek dönemde artabileceğine yönelik göstergelerden biri de iller bazında bakıldığında da yıl başından bu yana 58 ilde bu dengenin bozulması oldu. Özellikle istihdamın yoğun olduğu illerde düşük de olsa bozulmanın devam ettiği gözleniyor.
20 İLDE ORAN İYİLEŞME GÖSTERDİ
SGK verilerinden derlenilen sayılara göre, Türkiye’de dosya bazında aktif/ pasif dengesi aralarında İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Gaziantep, Adana, Sakarya, Bursa gibi sanayi yoğun, nüfus olarak da yüksek illerin de olduğu 58 ilde aktif/pasif oranında 0,01 puan ile 0,28 puan arasında bozulma gözlendi Üç ilde oran sabit kalırken, 20 ilde iyileşme oldu.
İyileşme olan iller, turizm yoğun Aydın, Antalya ve Muğla ile deprem nedeniyle toparlanma süresinde bulunan Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay gibi illerde yoğunlaştı. Bunların dışında, Edirne, Rize, Trabzon gibi illerde iyileşme oldu. Aktif/pasif oranında iyileşme 0,01 puan ile turizmde iyi bir dönem geçiren Antalya’nın iyileşme puanı olan 0,31 puan arasında oluştu.
6 İLDE ÇALIŞANDAN FAZLA EMEKLİ BULUNUYOR
2024 haziran ayı itibariyle Türkiye’de 6 ilde aylık-gelir alan kişi sayısının, çalışan kişi sayısından fazla olduğu görüldü. Bu iller Balıkesir, Çorum, Giresun, Sinop, Zonguldak, Bartın olarak sıralandı. Aylık alan kişi sayısı, anne-kız gibi tek bir dosyadan hak sahibi olarak aylık-gelir alanları kapsadığı için dosya sayısından daha yüksek. (EKONOMİM)
Sayfa başına git
