Türkiye NATO'dan çıkar mı?

Türkiye'nin Rusya'dan aldığı S-400 savunma sistemini gerekçe gösteren ABD, Türkiye'ye karşı bazı yaptırım kararları aldı. Bu karar Türkiye'nin NATO ittifakındaki geleceğini bir kez daha gündeme getirdi.

TURKTIME / Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2017'de Rusya ile S-400 savunma sisteminin alınmasını da içeren silah anlaşmalarının müzakere edildiğini açıkladığı günden bu güne kadar, NATO ittifakı içerisinde yer alan ve askeri güçleriyle önemli yer tutan ABD ve Türkiye arasındaki gerginlik daha önce hiç olmadığı kadat artmış durumda.

Gerilim durumu, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Washington'un Türkiye savunma sanayisinin temel unsurlarına yaptırım uyguladığını açıklamasının ardından, başka bir düzeye taşındı.

Yaptırım kararına Türkiye sert tepki gösterirken, bir NATO üyesi devletin diğer üye bir devlete yaptırım uygulaması, NATO ittifakının geleceği hakkında ciddi sorularıda gündeme getirdi.

TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ

Türkiye'nin Rusya ile gelişen ilişkileri, Türkiye ile genel olarak NATO ittifakı ve Batı arasındaki ilişkileri geren tek konu değil. Türkiye'nin Suriye'de ABD ile Libya'da ise başta Fransa ve Almanya olmak üzere Batı  bloğu ile karşı karşıya gelmesi ilişkileri geren başka bir nokta. 

Türkiye ile Avrupa'nın geri kalanı arasındaki bir diğer anlaşmazlık ise, Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki gaz sondaj operasyonları yürütme konusundaki ısrarı. 

Avrupa Birliği (AB), Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki tutumu üzerine yaptırım kartını açtı ve son yapılan AB liderler toplantısında Türkiye'ye yönelik uygulanacak yaptımların kesinleştirilmesi Mart 2021'de yapılacak toplantıya bırakıldı.

AB Liderler toıplantısında alınan bu karar uzmanlarca, Türkiye'ye Rusya ile ilişkiler, Doğu Akdeniz ve Libya'daki pozisyonunu yeniden gözden geçirmesi için verilen bir süre olarak yorumlandı.

13. MADDE

Sonuç olarak, Türkiye, Batı bloğunun oluşturduğu NATO ittifakı içerisinde yer alan ülkelerle sorunlar yaşamakta ancak Ankara'nın lehine olan temel faktörlerden biri, mevcut NATO tüzüğüne göre üye devletleri ittifaktan atacak mekanizmanın olmamasıdır. 

İttifakın kuruluş antlaşmasının 13. Maddesine göre bir ülkenin gönüllü olarak ayrılabileceğini belirtiyor. Buda Türkiye ayrılmadığı sürece NATO ittifakından atılamayacağı anlamına geliyor.

S-400 savunma sistemi, NATO içerisine yer alan ülkelerle birlikte ABD tarafından geliştirilen yeni F-35 hayalet savaş uçağını imha etmek için özel olarak tasarlanan bir sistem. 

Türkiye, Rusya'dan S-400 alacağını açıklayana kadar son nesil savaş uçağı olan F-35'i satın almak için ABD'den onay alan birkaç ülkeden biriydi. S-400 anlaşması sonrası Türkiye'nin F-35 programına katılımı iptal edildi.

1950'lerde Soğuk Savaş'ın zirve yaptığı dönemde ittifaka katıldıktan sonra, Türkiye'nin jeopolitik önemi NATO'nun stratejik hesaplamalarında kilit rol oynadı.

Soğuk savaş döneminde SSCB'nin Akdeniz ve Ortadoğu'daki etkinliğini azaltan Türkiye, yakın zamanlarda da ABD'nin Suriye ve Irak'taki operasyonlarının üssü konumundaydı.

1974 Kıbrıs Barış Harekatı düzenlendiği dönemde dahi Türkiye'nin NATO'daki varlığı sorgulanmadı ki harekat başka önemli NATO devleti olan Yunanistan'a karşı yapılmıştı.

Soğuk Savaş sırasında önemli bir NATO müttefiki olan Türkiye'nin Moskova ile ilişkileri bu denli ileri götürülmesi düşünülemezdi.